استیکر

از مجموعه داستان(نامه‏ هایی به کودکی که نخواستیم به دنیا بیاید)

لیلا حسامیان

سلام فرزند عزیزم. امید که حال دلت خوب باشد. از نامه‏ی قبلی تا این نامه، می‏دانم که نگرانم بودی. می‏دانستم که نمی‏توانستی نسبت به حال من بی‏تفاوت باشی. اما همان گونه که به تو قبل‏ترها گفته‎ بودم، باید صبر کنی. البته باز هم برایت نامه نوشته‍‏ام. اما می‏دانی که نامه‏رسان‏ها هم نامه‏رسان‏های قدیم! عده‏ای فاقد شعور و وجدان، کبوترهای نامه‏رسان را هم مثل پرنده‎های مهاجر، شکار کرده و کوفت می‏کنند.(این ادبیات، مخصوص من و توست، جلوی کسی این جوری حرف نزن؛ بچه‏ی با ادبِ من!)

می‏دانی که پیامک برای من حکم نامه را دارد. بعضی با متلک به من می‏گویند: “پیامک اسمش روی‏اش است، یعنی پیام کوتاه!!” می‏گویم(گاه در دلم می‏گویم): “می‏دانم! شما به کار خود برسید. سر جدتان!” تو می‏دانی که پیامک‏هایم اغلب طوماری است. به نظرت، حتی برای این هم باید حساب پس بدهم؟! عجب روزگاری شده! این پیام‏ها که رایگان هم نیست. هزینه دارد. هر ماه هزینه‏اش پرداخت می‏شود، توسط خودمان. اما قسمت دردناکش این است که یا پیامک‏ها همه‏اش نمی‏رسد یا تغییریافته می‏رسد. باورش برای آن‏ها که در خواب خرگوشی هستند، سخت است. اما تو اگر مرا باور داشته باشی، می‏پذیری. می‏دانی که باورت را به دلیل این که دوستت دارم، برایم قوت قلب است. اگر کسی یا چیزی باعث شود که تو باورت از من سلب شود، دیگر فاتحه‏ی رابطه‏مان را باید خواند. نگذار خواست اینان که فاصله انداختن است، محقق شود. به یک چیز هم توجه داشته باش و آن احترام گذاشتن به احساس و به وقتی که دیگران برای‏ت صرف می‏کنند. کسی که به تو نامه می‏دهد یا مدل رایج هم اکنون، پیام می‏دهد، حالا به هر نوعی، تو هر چه هم کار داشته باشی و سرت شلوغ باشد، جوابی در خور به او بده. اگر هم می‏خواهی ارتباطی با او نداشته باشی، راهش این‏ست که به صراحت بگویی. جسارت داشته باش. پشت پرده‏ی اوهام قایم نشو و به وضوح به آن شخص بگو که مایل به ارتباط و یا گرفتن پیام از او نیستی.

این روزها مد شده افراد به جای جواب دادن پیام‏ها، استیکر می‏فرستند. عزیزم حتما می‏دانی که استیکر چیست. البته استیکر فرستادن مخصوص گوشی‏های هوشمند است. گوشی من مثل خودم هوشمند نیست؛ متعلق به عصر حجر است. گاهی افراد در جواب پیامک من، به گوشی خودم استیکر می‏فرستند، با آن که بارها این را گفته‏ام که گوشی من هوشمند نیست، اما دقت نمی‏کنند. چون گوشی‏م نمی‏تواند آن استیکر را بخواند، یک مربع توخالی نشان داده می‏شود. این مربع خالی جواب تمام احساس من در ارسال پیام است. گاهی هم پدرت پیامک‏های مرا که به گوشی او ارسال کرده‏ام، به درخواست خودم، از طریق صفحات اینترنتی برای افراد می‏فرستد. وقتی جوابم را بدهند، پدرت صدایم می‏کند تا جواب را برایم بخواند. گاهی هم می‏گوید که جواب‏ت خواندنی نیست، دیدنی است! من به صفحه گوشی‏ش که نگاه می‏کنم یخ می‏زنم، یک استیکر است. این استیکر جواب تمام آن پیام کیلویی من بوده. به خودم می‏گویم: “خاک بر سرت لیلا، اگر دیگر به‏شون پیام دهی.” اما تو می‏دانی که مادرت، آدم نمی‏شود؛ دوباره مثل خر که نفهم است و مدام دور محور آسیاب می‏چرخد و دور باطل می‏زند، من هم همان اشتباه را تکرار می‏کنم و دور باطل می‏زنم و جای تعجب نیست که باز هم جوابم استیکر است و یا کلمه‏ای در این حد: “به هم چنین!” ولک! از فحش بدتر است برای من جنوبیِ خون‏گرم و خاک بر سری که در پیام‏هایم خودِ خودِ خودم، بوده‏ام. پدرت دلداریم می‏دهد و ناراحت می‏شود که من به هم ریخته‏ام و به خودم ناسزا می‏گویم. به زعم پدرت، مشکل، من نیستم؛ اما من مشکل را از خودم می‏بینم که چرا ادامه می‏دهم؟ چرا؟ دایی محمدت هم می‏گوید: “اول به سلامت و آرامش خودت فکر کن و بی‏خیال بعضی‏ها شو.” دلم می‏خواهد تک‏تک آن آدم‏ها را الان با اسم در نامه برای‏ت بیاورم و بگویم که چقدر دلم از همه‏شان گرفته و شکسته. چقدر باعث شده‏اند از انسانیت بیزار شوم. از آدم بودن حتی شرم کنم. نمی‏دانی چقدر از این که مهربانی‏ها کرده‏ام، احساس حماقت می‏کنم. تو همه‏ی آن‏ اشخاص را می‏شناسی. من در مورد همه‏ی آن‏ها به تو گفته‏ام. پدرت هم، ناظر و شاهد بوده و و بعضی‏ها را هم که شاهد نبوده، برایش تعریف کرده‏ام. قصد حق را به جانب خود کشاندن ندارم؛ ابدا! من فقط حرفم این‏ست تصورر کن تو با صداقت به سمت‏م می‏آیی و لبخند می‏زنی و سلام می‏کنی؛ بعد در جواب، من با مشت بزنم تا دندان‏ت بریزد توی دهان‏ت. فکر کن حتی با مشت هم نزنم بهت، اما در جواب تو، فقط سرم را تکان دهم. آیا تو سرخورده نمی‏شوی از این که سلام کرده‏ای؟ پشیمان نمی‏شوی؟ آیا روزت خراب نمی‏شود؟ آخر چقدر من با خودم بگویم اشکالی ندارد؛ حتما طرف مقابل مشکل دارد؛ مریض است؛ نمی‏فهمد؛ عمدی نبوده؛ متوجه نبوده؛ اصلا با من مشکلی نداشته، مثلا خود درگیری داشته… . اَه بس است دیگر! نمی‏شود که همه‏اش با این چیزها خود را آرام کنم. چقدر دیگر خودم را به خریّت بزنم؛ خود را به خریّت زدن هم حدی دارد فرزند. باور می‏کنی که همین آدم‏ها از زنده بودن، از زندگی کردن، از نفس کشیدن، بیزارم کرده‏اند! باز این جا هم پدرت به دلداری من زبان باز می‏کند که اگر تو در یک اجتماع دیگر بودی، این قدر زجر نمی‏کشیدی. آخر کدام اجتماع؟ کِی؟ کجا؟ به عمر من دیدن این اجتماع قد می‏دهد؟ اصلا فکر کن به عمر من هم قد داد، آیا دیگر آن موقع، حال و حوصله‏ و توانی برایم باقی مانده؟ نه! نمانده.

از این موجود دو پا به نام (آدم) می‏ترسم. تو هم بترس. غیر قابل پیش‏بینی است. اگر موجود فرازمینی یا جن و از مابهتران(که قدیمی‏ها می‏گفتند) را هم دیدی، نترس. اگر حتی گرگ و شیر و ببر هم دیدی، نترس؛ اما از آدمی بترس. هیچ کدام از آن‏ها که نام بردم با تو کاری نمی‏کنند که آدمی از جنس خودت، با تو می‏کند. حتی گرگ و شیر و ببر، بنا به اقتضای درنده‏بودن‏شان، حرکتی یا حمله‏ای ازشان سر می‏زند؛ اما از آدمی چه سر می‏زند؟! آدمی با وجود آدم بودنش با تو کاری می‏کند که به عقل هیچ کدام از آن‏ها که به تو گفتم، نمی‏رسد. مثلا تو سر جایت هستی به کسی کاری نداری؛ در بودها و نبودها، در بایدها و نبایدهای خود غرقی؛ بعد به گوش سر یا گوش جانت می‏رسد که نقل جمع دیگران شده‏ای. این موقع‏ها گاه حال انفجار پیدا می‏کنم(مثل همان مین‏ها که از زمان جنگ باقی مانده و هنوز که هنوز است کودکان بر آن ها پا گذاشته و منفجر می‏شوند)، خودم را کنترل می‏کنم. اما دلم می‏خواهد بتوانم بروم و به بعضی از آن‏ها که می‏شناسم‏شان، بگویم: “آی فلانی! تو که خود را عقل کل می‏دانی، تو که خود را بزرگ می‏دانی، هیچ فکر کرده‏ای که خود تو حتی حسرت وضع و حالی که من در آن هستم را می‏خوری؟ اما شجاعت آن را نداری که ابراز کنی.” به او بگویم: “تو می‏دانی که من در همین وضع فعلی که دارم هم، به خاطر این که کنار همسرم هستم و با اعتقادات خود به آرامش می‏رسم، اما تو چه؟ پس بهتر نیست دهان گشاد خود را ببندی و به زندگی و کار خود برسی؟!” امان از خود فریبی. یا به دیگری بگویم: “آی بی‏وجدان! از تو من بی‏وجودتر ندیدم.” می‏دانی فرزندم من این «بی‏وجود» را در حد تو دوست داشتم. متاسفم برای خودم که چهره‏ی کریه باطن‏ش را که پشت چهره‏ی زیبای ظاهری‏ش پنهان بود، ندیدم. دیده‏ی بصیرت! می‏خواست که من نداشتم. وقتی با دل‏م راه بروم، انگار چشم‎ام کور می‏شود. از من گله نکن فرزند. این فرد بی‏وجود حتی پدر و مادر خود را هم فریب داده بود. گاهی هم با پدر خویش هم‏دست می‏شد و مادرش را فریب می‏داد. دلم می‏خواهد زمانی برسد و به او بگویم: “تو چقدر حقیر بودی که نفهمیدی، من داشته‏هایم را با تو تقسیم می‏کردم و حتی از اعتبار خود نزد دیگران، برای تو، بهره‏ها گرفتم. اما تو وقت جبران همان بهره‏ها، چهره‏ی کریه خود را نشان دادی و مرا با جبران بهره‏های اقتصادی‏ای که خود برده بودی، تنها گذاشتی؛ لعنت به تو.” فرزندم دلم می‏خواست به این بی‏وجود بگویم: “تو فقط فیزیک‏ت آدمیزاد است. تو حتی حیوان هم نیستی. چون حتی حیوان‏ها هم در بین خود، مرامی دارند ولی تو نداری.” نمی‏دانی فرزند که چقدر دوست دارم بتوانم مشت خودش و پدرش را جلوی مادرش، باز کنم.

عزیزم! وجودم، پر از زخم‏هایی شده که مرا روز به روز بدبین‏تر کرده. زخم‏هایم چرک کرده و درمان نمی‏شود. تکرار می‏کنم و زخم خوردن باز تکرار می‏شود. فکر کنم تا زنده‏ام همین … خواهم بود. همین … خواهد بود. تو به جای نقطه‏چین هر چه خواستی بگذار. هر چند می‏دانم که می‏دانی منظورم چیست!

در این جا تکلیف‎ات با این موجودهای دو پا (آدمی) معلوم نیست. گاهی از آدم‏هایی که ادعای دوست داشتن‏م را هم دارند، چیزهایی می‏بینم یا می‏شنوم که در می‏مانم و نمی‏فهمم که آخر اینان مرا دوست دارند یا نه!؟ زیرا گاه در شرایط‏های مختلف، خود را نشان داده‏اند. انگار منتظرند تا کلمات مانده در گلو یا سر دل‎شان را توی صورتم، تُف کنند. حیرت‏زده می‏شوم. انگار با پتک زده باشی توی مَلاجَم. با خودم می‏گویم این‏ها دیگر کی هستند؟!

گاهی که اتفاقاتی می‏افتد(البته اسم‏ش روی‏ش است: اتفاق!). بنا به اعتقاد و درک خودم، با خود می‏اندیشم که این اتفاق یا اتفاقات، برای چه پیش‏ آمد؟ آیا امتحان من بوده، تاوان خطایی است که کرده‏ام و یا شوخیِ تلخِ روزگار با من است؟! گاهی واقعا نمی‏دانم کدام یک از این‏هاست. اما یک چیز را خوب می‏دانم؛ با تمام قُلدُری‎ام! گردن‏‎م برای تسلیم و رضایِ آن خدایی که خود می‏شناسم، از موی هم باریک‏تر است.

می‏دانی عزیزم، باورم از دین و مذهب و خدا و پیر و پیغمبر، شخصی است. کلا در این موارد عوالم خود را دارم. با روایت‏های مختلف هم کاری ندارم. چون آن زمان‏ها این چینِ لعنتی، هنوز وارد بازار اقتصادی جهان نشده بود که کاغذ و قلم‏هایِ بی‏کیفیت‏ش را صادر کند تا به وفور، دَمِ دستِ راوی‏ها باشد؛ برای همین، روایت‏های مختلف خلق می‏شده! در هر حال وصل کردن روایت‏ها به هم و ساخت  هفته و دهه را شخصا کار قشنگ و جالبی نمی‏دانم(دقت کن نوشته‏ام شخصا) و در کل، این روایت‏های ساخته‏گی که خوانده یا می‏شنوم، از اعتقادِ من، چیزی نمی‏کاهد یا بر آن نمی‏افزاید. اعتقاد من یک ارادتِ قلبی است؛ درونی است که اصلا به هیچ کس هم کاری ندارد و مربوط نیست. اگر کسی باورمند است، برای خودش باشد؛ اگر هم باورمند نیست، به منِ نوعی چکار دارد؟! من هم به او کاری ندارم. هر کس راهش را بگیرد و به راه خود ادامه دهد. وای فرزند! این جا روی زمین! از این که همه به هم کار دارند و انگشت در سوراخ‏های زندگی هم می‏کنند، حال‏م بد می‏شود. این حال بد شدنِ من هم،  فایده ندارد. چون همه دارند کار خودشان را می‏کنند؛ یعنی همان انگشت در سوراخِ زندگیِ یکدیگر!

آه فرزند نازنینم! پیش‏تر برای‏ت گفته بودم، من یک صبح، بی‏ مادر شدم؛ یازده سال بعد، در یک شب، بی ‏پدر شدم. خیلی طول نکشید که دریافتم با وجودِ مُردنِ پدر و مادرم، من، بی‎پدر و مادر نیستم. زیرا چه بسیار آدمیان که پدر و مادرشان در قید حیات هستند اما در حقیقت بی‏پدر و مادرند. آموخته‏های من از پدر و مادرم، شَان و شخصیت مرا پی‏ریزی کرده و شکل داده؛ بعد با خود اندیشیدم که این بی‏پدر و مادرها پس چه کسانی هستند؟ در پاسخ رسیدم به این حقیقت که آن کس بی‏پدر و مادر است که ادب در رفتار و گفتار خود ندارد؛ آن کس بی‏پدر و مادر است که به من و همسرم و متفاوت‏اندیشان، اهانت واضح می‏کند؛ آن کس بی‏پدر و مادر است که غمِ دیگران را غمِ خود نمی‏داند؛ آن کس بی‏پدر و مادر است که نخوابیده، اما خود را به خواب زده؛ آن کس بی‏پدر و مادر است که پول و مقام برایش حرف اول را می‏زند و از دیگران برای خود پله می‏سازد یا بنای زندگی‏اش را بر ستون زندگی دیگران بالا می‏برد؛ آن کس بی‏پدر و مادر است که بی‏وجدان و بی‏عاطفه شده است. اوه! می‏دانی عزیزم، تا فردا صبح، می‏شود برایت بی‏پدر و مادران واقعی را توصیف کنم.

این همه حرف برای تو عزیز دلم گفتنم، به خاطر این‏ست که تو بدانی و تفکر کنی؛ بدانی و دقت کنی؛ بدانی و خود راهت را انتخاب کنی. بدانی تا گول نخوری؛ بدانی تا … . این “بدانی” گفتن‏ها را هم می‏توانم تا صبح ادامه دهم؛ اما لازم نیست؛ “تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل!”^(۱) فقط یادت نرود که چه من و پدرت زنده باشیم چه مُرده، تو جزو بی‏پدر و مادرها نباشی. همین را هم یادت بماند، برایم کافی‏ست.

حال با تمام این حرف‏هایی که من در این نامه برای‏ت‏ زده‏ام، فکر می‏کنی که دل‏ت بخواهد به این جا روی زمین! نزد من و پدرت بیایی؟ اوه! چه قدر باید نادان باشی که این تصمیم‎ت باشد. احساسات‏ات را کنترل کن عزیزم. مرا و پدر خسته و دل‏زده‏ات را نگاه کن. ما چوب‎هایی از احساسات‏مان خورده‏ایم که بر گُرده‌یِ هیچ چهارپایی هم زده نشده. بی‎خیال! جانِ عمه‎ی نداشته‏ات! بنشین سرِ جای‎ت. مگر دیوانه‏ای به این جا بیایی!؟ اگر بیایی حتی نمی‏دانم چه می‏توانی بخوری که سالم باشد. آن قدر از سم‏های ارزان و بی‏کیفیت این چشم‏بادامی‏های از حدقه درآمده‏یِ چینی در کشت و زرع، استفاده شده که همه در محصولات رسوخ کرده و اغلب با خوردن‏شان(آن محصولات)، سرطان مهمان تن‏ت می‏شود. تَقِ فلفل دلمه‎ای و کیوی و سیب‏زمینی که در آمده. بقیه‏ محصولات هم یکی‏یکی تَقِ‏شان در خواهد آمد. راستی برنج مصنوعی هم به بازار آمده. این قدر خوشگل ضمن جوشیدن، قد می‏کشد که نگو و نپرس. هر چه هم بجوشد، وا نمی‏رود و شِفتِه نمی‏شود. احتمالا به درد کسانی می‏خورد که در آشپزی وارد نیستند؛ یا برای جاهای شلوغ که حجم پلو زیاد نیاز است، مثل زندان‏ها‏ و یتیم‏خانه‏ها و آسایشگاه‏ها. ای داد! خدا می‏داند تو باشی و بخوری تا کی دوام می‏آوری؛ چون وقتی بخوری باید راه درمان را پیش بگیری و مشغول می‏مانی و از کار همه بی‏خبر می‏مانی و هر کس کار خود را می‏کند. تو هم کار درمانت را ادامه می‏دهی و آسوده می‏روی سینه‏ی قبرستان می‏خوابی و دیگر آب هم از آب تکان نمی‏خورد. واقعا نگران می‏شوم، نیا. راستی گندم هم شنیده‏ام آلوده است. نخر و نخور. بعضی گفته‏اند با هر لقمه نانی که می‏خوری انگار سرب قورت می‏دهی. دیگر نمی‏دانم اگر این جا باشی، چه کوفتی می‏توانی بخوری؟! اگر با این اوصاف باز هم بگویی می‏خواهم بیایم، یعنی زبان آدمیزاد را نمی‏فهمی. عزیزم سر جای خود سنگین بنشین و درد من و پدرت را افزون‏تر نکن!

دیگر بروم! خیلی کارِ عقب افتاده دارم. کار تمام نمی‏شود اما ما تمام می‏شویم، چون تا ابد فرصت نخواهیم داشت. چه بخواهی، چه نخواهی، چه حواس‏ت باشد، چه نباشد، زمان دارد به سرعت می‏گذرد. مراقب خودت باش و در هر شرایطی، انسان بمان. می‏بوسمت و به خدایی که خود می‏شناسم، می‏سپارمت. قربانت: مادرت لیلا

(۱) این مصرع از شاعری است بنام عمان سامانی ملقب به تاج الشعرا